Translate

Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2015

Άνθρακας ή Θησαυρός;

Είχα μιλήσει στο παρελθόν για τους μικρούς θησαυρούς1 που μπορεί να κρύβουν τα βιβλία. Το πιστεύω μου είναι πως και τα ίδια τα βιβλία είναι θησαυροί. Λόγω του ότι το διάβασμα καταλαμβάνει αρκετό χρόνο από τον λιγοστό ελεύθερο που έχω προσπαθώ να μελετώ όσο περισσότερο μπορώ και όσα περισσότερα μπορώ. Στη μελισσοκομία η θεώρηση που έχω, επειδή πρόκειται για μια ενασχόληση που εμπλέκει πολλές κατηγορίες επιστημονικών πεδίων, η γνώση είναι επιβεβλημένη, η γνώση είναι υποχρέωση. Όλα αυτά αν θες να είσαι σωστός μελισσοκόμος. Αν όχι, τότε...

Ένας πολύ καλός μου φίλος πριν λίγους μήνες με κάλεσε στο τηλέφωνο και μου είπε πως στα χέρια του κρατάει ένα βιβλίο που ίσως να έχει ιστορική σημασία για να διατηρηθεί στην αιωνιότητα ίσως και να μην καταλήξει χαρτοπολτός στην ανακύκλωση ή στα χέρια κάποιου "άσχετου" ή εν τέλει να σκονίζεται στο ράφι κάποιας βιβλιοθήκης.
Συνοδευόταν από χειρόγραφες σημειώσεις αλλά και σε κάποια σημεία είχαν κοπεί και κολληθεί κάποια που ήταν πατημένα στη γραφομηχανή. Είναι οι σημειώσεις για τη δεύτερη έκδοση των Καλών Μελισσιών (;)


Χαρακτηριστικές σημειώσεις από τα βιβλία, χειρόγραφες και τυπογραφημένες.

Όταν έπιασα το βιβλίο στα χέρια μου, ένα ρίγος με διαπέρασε. Τα καλά μελίσσια έκαναν παρεούλα και με άλλα μελισσοκομικά βιβλία με αφιέρωση των συγγραφέων προς τον Άγγελο Τυπάλδο - Ξυδιά. Αυτό το βιβλίο ήταν από τα λίγα που δεν είχα στην κατοχή μου και έκανα σαν τρελός για να το αποκτήσω!
Υποθέτω πως αν το βιβλίο είναι αυθεντικό και ο ίδιος ο Άγγελος Τυπάλδος - Ξυδιάς έχει προβεί σε όλες αυτές τις βελτιώσεις μιλάμε πραγματικά για έναν θησαυρό. Αν κάποιος από εσάς τυγχάνει να έχει αντίγραφα ή χειρόγραφες σημειώσεις του συγγραφέα θα με ενδιέφερε να συγκρίνουμε και γιατί όχι, να ταυτοποιήσουμε τα γραφόμενα του Άγγελου Τυπάλδου-Ξυδιά.

Στη δεύτερη φωτογραφία από αριστερά προς τα δεξιά: ολόκληρη η σελίδα από την πρώτη έκδοση (εικ.1), η χειρόγραφη σημείωση (ίσως) του συγγραφέα (εικ.2) και κάτω τυπωμένη στη γραφομηχανή (εικ.3). Όλες αυτές οι σημειώσεις παίρνουν σάρκα και οστά στην δεύτερη έκδοση του βιβλίου Καλά Μελίσσια (εικ.4)


θησαυρούς1:

Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 2015

Ο Πέτρος, η Κατερίνα και η Μελισσοπαρέα τους

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Δημήτρη Καρακούση με τίτλο ο Πέτρος, Η Κατερίνα και η Μελισσοπαρέα τους. Πρόκειται για ένα παραμύθι που σκοπό έχει να διδάξει τα παιδιά για την κοινωνία των μελισσών, των καταμερισμό των εργασιών, τους εχθρούς τους. Ο Συγγραφέας μέσα από την παιδαγωγική προσέγγιση μέσω ενός παραμυθιού διεγείρει τη φαντασία των παιδιών και τα μαθαίνει πως οι μέλισσες είναι τα πιο πολύτιμα έντομα χαρίζοντας απλόχερα τα φρούτα στην ανθρωπότητα μέσω της επικονίασης. Αν δεν υπήρχαν οι μέλισσες τα περισσότερα φρούτα θα εξαφανίζονταν. 
Όμως τι συμβαίνει όταν η ανθρώπινη παρέμβαση με μελισσοτοξικά φυτοφάρμακα μειώνει τους πληθυσμούς των μελισσών. Οι δύο μικροί ήρωες του παραμυθιού ο Πέτρος και η αδερφή του η Κατερίνα αναλαμβάνουν δράση και αποδεικνύουν πως η φωνή, η σκέψη και η δράση των παιδιών είναι περισσότερο ικανές και δυνατές για να γυρίσουν τον κόσμο ανάποδα και να ανατρέψουν το λογισμό (ίσως τον παραλογισμό) των ενηλίκων έως σήμερα. 

Το παραμύθι συνοδεύεται από πολύ όμορφα και έξυπνα σκίτσα καθώς και διάφορα διασκεδαστικά παιχνίδια για τους μικρούς μας φίλους. 



Τελειώνοντας την παρούσα βιβλιοπαρουσίαση και καθώς διάβαζα το βιβλίο, στο μυαλό μου στροβιλιζόταν μια φράση από τον αγαπημένο μου Ιατρό-Ψυχοθεραπευτή-Συγγραφέα Χόρχε Μπουκάι (Jorge Bucay): 

"Με τις ιστορίες κοιμούνται τα παιδιά και ξυπνάνε οι μεγάλοι".
Μήπως ήρθε ο καιρός για να αφυπνιστούμε πρώτα εμείς πριν διδάξουμε τα παιδιά μας;

Τίτλος: Ο Πέτρος, η Κατερίνα και η Μελισσοπαρέα τους
Συγγραφέας: Δημήτρης Καρακούσης
Εκδόσεις: Μιχάλη Σιδέρη www.siderisbooks.gr
ISBN: 978-960-468-106-8


Τρίτη 10 Φεβρουαρίου 2015

Ο χειμώνας είναι για τις γυναίκες - Η Sylvia Plath και οι μέλισσες


Σήμερα συμπληρώνονται (11/02) 52 έτη από το θάνατο της Σύλβια Πλάθ (Sylvia Plath 1932-1963). Με αυτό το άρθρο θα ήθελα να γιορτάσω τα δυο έτη αρθρογραφίας στο MinoanBee.

Η Sylvia Plath ίσως να είναι η πιο γνωστή σύγχρονη Αμερικανίδα ποιήτρια. Η υστεροφημία της υπερκάλυψε το κενό της αναγνωρισιμότητας της όσο βρισκόταν εν ζωή και αυτό αποδείχθηκε όταν βραβεύθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ μετά θάνατον. Πολλοί από εσάς θα αναρωτηθείτε πως συνδέεται η Plath με τις μέλισσες; Ο συνδετικός κρίκος ήταν ο πατέρας της ο οποίος εκτός από καθηγητής βιολογίας (με εξειδίκευση στις άγριες μέλισσες-Βομβίνους) εμφύσησε την αγάπη του για αυτές. Μέσα από τα κείμενα της και τα ποιήματα της η Plath αποδεικνύει με τον πιο έντονο τρόπο πως είναι μια εξαιρετική γνώστης της μελισσοκομίας καθώς οι περιγραφές της είναι γλαφυρές. Ακόμα και οι χειρισμοί αποκαλύπτουν στο αναγνωστικό κοινό μία επιδέξια μελισσοκόμο, με καθημερινές αλλά και υπέρμετρες ανησυχίες...

Η Plath μέσα από τους στίχους της γεννά ερωτήματα:

Υπάρχει καμία βασίλισσα μέσα;
Αν υπάρχει είναι γριά,
Τα φτερά της σκισμένες εσάρπες, το μακρύ κορμί της 
Αποψιλωμένο από την αίγλη του-
Φτωχό και γυμνό κι ακόμη ντροπιασμένο, καθόλου βασιλικό.

Στίχοι από το ποίημα "Κεντριά"

Πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί το ίδιο πράγμα κι εμείς σκαλίζοντας τα πλαίσια, σχεδόν με μανία όταν δεν βρίσκουμε τη βασίλισσα; Κι αυτή η ερώτηση μετατρέπεται σε υποθετική απάντηση αν ναι, είναι γριά, θα την κόψουν, θα την αντικαταστήσουν. Αν όχι το έχουν πράξει ήδη ή απλά εγώ δεν τη βρίσκω; Μήπως την σκότωσα με αδέξιους χειρισμούς; (ερωτήματα αρχαρίων)
Ακόμα όμως και κατα τη διάρκεια του χειμώνα, στην παρένθεση που δημιουργούν οι Αλκυονίδες μέρες, αναρωτιόμαστε το ίδιο βρίσκοντας όλο και κάπου εντός του μελισσοκομείου μας κάποιο αρρενοτόκο μελίσσι.

Η Plath θα μπορούσε να ονοματιστεί μοιραία ποιήτρια. Στα οκτώ της έτη χάνει τον πολυαγαπημένο της πατέρα. Η απώλεια του πατέρα της προδιέγραψε ένα ταραγμένο μέλλον με στοιχειωμένους στίχους βγαλμένους από τη μελωδία της κατάθλιψης.
Η Plath δεν θα αποφύγει τον εγκλεισμό της σε ψυχιατρική κλινική μετά από μια απόπειρα αυτοκτονίας πριν ολοκληρώσει τις σπουδές της και υπόκειται σε θεραπεία με ηλεκτροσόκ. Ανακάμπτει γρήγορα, επανέρχεται για να ολοκληρώσει τις σπουδές και τα καταφέρνει με επιτυχία λαμβάνοντας έπαινο και μια υποτροφία που θα την ταξιδέψει στην Αγγλία. Εκεί γνωρίζει τον επόμενο άντρα της ζωής της. Τέντ Χιούζ (Ted Hughes 1930-1998). Σε αυτό το όνομα ακούει ο έρωτας. Έξι μήνες μετά παντρεύονται και μετακομίζουν στην Αμερική. 
Το 1960 η Plath μένει έγκυος στο πρώτο της παιδί τη Frieda Rebecca. Έπειτα από σχεδόν 1,5 έτος έρχεται και το δεύτερο παιδί, ο Nicholas. Η οικογένεια μετακομίζει από την πνιγηρή πόλη σε ένα αγρόκτημα στο Devon. Ο Hughes και η Plath γράφουν, ερωτεύονται, βιώνουν την απόλυτη ευτυχία. 
Οι γείτονες της Plath θα την μυήσουν στα μυστικά της μελισσοκομίας και θα την εκπαιδεύσουν ως μελισσοκόμο. Η Plath ίσως με αυτόν τον τρόπο ήθελε να φτάσει πιο κοντά στον πατέρα της. Σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μάθει για την παράνομη σχέση του συζύγου της με μια οικογενειακή τους φίλη. Η κατάθλιψη από την σκοτεινιά αναδύεται στην επιφάνεια και αυτή τη φορά επιδεικνύει το πιο αχόρταγο πρόσωπο της. Θα αιτηθεί διαζύγιο, θα πάρει τα παιδιά και θα μετακομίσει στο Λονδίνο. 
Το πρωινό της 11ης Φεβρουαρίου η Plath θα ετοιμάσει πρωινό στα παιδιά της που κοιμούνται στο υπνοδωμάτιο, η ίδια θα κλειστεί στην κουζίνα και θα αυτοκτονήσει αφήνοντας να διαχυθεί το υγραέριο.
Στη σύντομη καριέρα και ζωή της η Plath ήταν πολύ παραγωγική. Τα μελισσοκομικά ποιήματα συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο Ariel το οποίο επανεκδόθηκε από την κόρη της μετά το θάνατο του Hughes. Το βιβλίο Ariel ήταν το κύκνειο άσμα της Plath καθώς σε αυτό εξομολογείται στον πιο ακραίο ίσως και στον πιο ειλικρινή βαθμό αυτά που κρύβονταν στην ψυχή της σε σχέση με τον πατέρα της, το σύζυγό της και τις μέλισσες.
Το Ariel εκδόθηκε πρώτη φορά από τον Hughes αλλά με διαφορετική κατανομή στα ποιήματα. Όταν το εξέδωσε τα μελισσοκομικά ποιήματα βρίσκονταν κάπου στη μέση του βιβλίου. Όμως έπειτα από την αποκατεστημένη έκδοση της κόρης τους όπως ήταν στην αρχική κατανομή βρέθηκαν στο τέλος. 
Ίσως με αυτόν τον τρόπο η Plath να ήθελε να κλείσει το κεφάλαιο της ζωής της. Όπως άρχισε, με τις μέλισσες...

Η Plath ξεσκεπάζει τις αγωνίες ενός αρχάριου Μελισσοκόμου ο οποίος δεν γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, ποιον απαραίτητο εξοπλισμό να κρατά στην πρώτη του επίσκεψη σε μελισσοκομείο. Και αυτός ο φόβος για τα κεντρίσματα, ο αρχέγονος φόβος για την άγρια φύση στροβιλίζεται σαν εμμονή. Ευτυχώς οι συνάδελφοι της είναι προνοητικοί, άλλωστε και οι ίδιοι ξεκίνησαν ως αρχάριοι:

Ποιοι να’ ναι αυτοί πάνω στη γέφυρα που με περιμένουν;
Είναι χωρικοί –
Ο εφημέριος, η μαμή, ο καντηλανάφτης, ο πράκτορας των μελισσών.
Μέσα στο αμάνικο καλοκαιρινό μου φόρεμα είμαι εντελώς απροστάτευτη,
Κι αυτοί είναι όλοι γαντοφορεμένοι και σκεπασμένοι, γιατί δε
με ειδοποίησε κανείς;
Χαμογελούν και βγάζουν τούλια κάτω από αρχαία καπέλα.

Εγώ είμαι γυμνή σαν το λαιμό της κότας, κανείς δε μ’ αγαπάει;
Μα ναι, να η γραμματέας των μελισσών με τη λευκή ποδιά της,
Κουμπώνει τις μανσέτες στους καρπούς μου και το άνοιγμα
από το λαιμό μου μέχρι τα γόνατα.
Τώρα είμαι μεταξένιο γαλατόχορτο, οι μέλισσες δεν θα με προσέξουν.
Δεν θα μυρίσουν το φόβο μου, το φόβο μου, το φόβο μου.

Στίχοι από το ποίημα "Η συνάθροιση των μελισσοκόμων"

Γράφει ακόμα και για τις αποφάσεις που λαμβάνει ένα μελίσσι ενόψει χειμώνα, καταδεικνύοντας με σαφή τρόπο πως τα αρσενικά μέλη της κοινωνίας είναι αναλώσιμα. Εμφανίζει το πιο σκληρό πρόσωπο της μελισσοκομικής φύσης με έναν ανάλαφρο τρόπο σχεδόν τραγικά ειρωνικό.

Οι μέλισσες είναι όλες γυναίκες ,
Δούλες και η μακρόστενη βασιλική δέσποινα .
Ξεφορτώθηκαν όλους τους άντρες ,
Τους χαζούς , αδέξιους , σκουντούφληδες , τους άξεστους .
Ο χειμώνας είναι για τις γυναίκες -
Η γυναίκα ακίνητη , πλέκοντας ,
Με συνοδεία το λίκνισμα ισπανικής καρυδιάς ,
Το κορμί της ένας βολβός μέσα στο ψύχος , χωρίς μυαλό για να
σκεφτεί .

Στίχοι από το ποίημα "Χειμωνιάζει"

Άλλοτε φαίνεται  ο φόβος να μετριάζεται από την εμπειρία και την εξοικείωση με τις μέλισσες και τα κεντρίσματα:

Με γυμνά τα χέρια ,παραδίνω τις κερήθρες.
Ο άντρας με λαμπερό χαμόγελο, με χέρια γυμνά,
Τα τούλινα γάντια μας τακτικά και γλυκά,
Οι τράχηλοι των καρπών μας γενναίοι κρίνοι.
Αυτός κι εγώ
Στίχοι από το ποίημα "Κεντριά."

Κι άλλοτε η δύναμη του μελισσιού και του Μελισσοκόμου αντιπαλεύουν με τη λογική της φύσης και του ανθρώπου:

Αναρωτιέμαι πόσο να πεινούν,
Αναρωτιέμαι, θα με αγνοούσαν άραγε
αν άνοιγα τις κλειδαριές και δέντρο γινόμουν σε μια άκρη;
Λαβούρνο σε ξανθή δενδροστοιχία,
το μισοφόρι μιας κερασιάς.

Ίσως να με περιφρονούσαν στη στιγμή 
με τη φεγγαρίσια μου στολή, το πένθιμο μου βέλο.
Πηγή δεν είμαι μελιού
Γιατί να μου επιτεθούν;
Αύριο σπλαχνικός θα γίνω Θεός, ελεύθερος θα τις αφήσω.
Το κουτί είναι μόνο προσωρινό.

Στίχοι από το ποίημα "Η άφιξη του κουτιού* με τις μέλισσες"

*Ίσως η λέξη μελισσόδεμα δεν είναι απόλυτα εύληπτη από το ευρύ αναγνωστικό κοινό εν αντιθέσει με τους μελισσοκόμους όπου η λέξη μελισσόδεμα τους είναι οικεία και γι' αυτό δεν χρησιμοποιήθηκε.


Αν θέλετε να διαβάσετε τα μελισσοκομικά ποιήματα της Plath κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις μελάνι και με τίτλο "Άριελ" από τις εκδόσεις Μελάνι με αριθμό ISBN: 978-960-9530-38-5

Στο παρόν άρθρο σε καμία περίπτωση δεν επιχειρήθηκε να αποδομηθεί και να αποκρυπτογραφηθεί ο βαθύς συμβολισμός στην ποίηση της Plath. Ο συντάκτης του άρθρου επιχείρησε να συσχετίσει τη μελισσοκομική γνώση αποτυπωμένη μέσα από τις εύθραυστες λέξεις της ποίησης και το ποιητικό πρίσμα μιας ποιήτριας. Δεν επιχειρήθηκε καμία είδους φιλολογική ανάλυση, ο συντάκτης περιορίστηκε αυστηρά και αντικειμενικά στη μελισσοκομική χροιά των στίχων. 

Καλό ξεχειμώνιασμα!